Jaka jest skuteczność TMS w leczeniu depresji?

Według randomizowanych, kontrolowanych badań klinicznych wskaźnik skuteczności (skuteczność) terapii TMS wynosi od 58% do 67%. Jednak, w niektórych placówkach specjalizujących się w leczeniu metodą przezczaszkowej stymulacji magnetycznej, takich jak Centrum Psychomedyczne PHOENIX, wskaźnik ten jest wyższy. Wynika to głównie z możliwości technicznych wykonania nowszych wzorów stymulacji, takich jak TBS (ang. Theta Burst Stimulation - TBS) oraz możliwości organizacyjnych zastosowania protokołów, które je wykorzystują. W przeprowadzonym w 2019 roku badaniu Stanford Accelerated Intelligent Neuromodulation Therapy for Treatment-Resistant Depression, wskaźnik remisji przy zastosowaniu protokołu SAINT wyniósł imponujące 90%.¹

Skuteczność terapii TMS jest ważnym tematem dla każdej osoby zainteresowanej jej zastosowaniem w leczeniu depresji. Szczególnie istotne staje się, to gdy spojrzymy na wysokie wskaźniki zgłaszane przez niektóre placówki medyczne.

Należy pamiętać, że TMS jest metodą leczenia, której zastosowanie, tak jak każdej innej w medycynie, nie gwarantuje 100% skuteczności. Kiedy czytamy wyniki badań wskazujących, że 58% lub 67% pacjentów poddanych terapii TMS wykazuje poprawę, warto zwrócić uwagę na kilka kwestii.

Wspomniane liczby pochodzą z randomizowanych, kontrolowanych badań klinicznych, których celem było wyeliminowanie wpływu placebo. Oznacza to, że pacjenci otrzymujący terapię nie wiedzieli, czy otrzymują rzeczywistą przezczaszkową stymulację magnetyczną, czy tylko symulację dźwiękową pozorującą prawdziwą stymulację magnetyczną. Wynik tego rodzaju badań będzie zawsze niższy, w porównaniu do wyników z badań otwartych, czyli przeprowadzanych w warunkach rzeczywistej praktyki klinicznej.

Pacjenci rekrutowani do badań klinicznych nad skutecznością badań TMS zwykle cierpią na ciężką depresję, wyjątkowo oporną na leczenie. Najczęściej oznacza to, że wcześniej przeszli już wiele prób leczenia, w tym znacznie więcej prób farmakologicznych niż dwie, których nieskuteczność uprawnia do rozpoznania depresji opornej na leczenie. Samo to również jest czynnikiem mogącym wpływać na wyższą skuteczność uzyskiwaną w praktykach klinicznych niż w warunkach badawczych.

Potwierdzona w randomizowanych, kontrolowanych badaniach klinicznych skuteczność na poziomie 58% jest bardzo dobrym wynikiem, szczególnie w porównaniu z lekami przeciwdepresyjnymi. Aby to zobrazować, z badania STAR-D, przeprowadzonego na grupie ponad 4000 pacjentów wynika, że przy zastosowaniu terapii pojedynczym lekiem przeciwdepresyjnym z grupy SSRI, w ciągu trzech miesięcy remisję udaje się uzyskać tylko u 27% leczonych pacjentów, a poprawę u kilkunastu procent więcej. W przypadku czwartej próby leczenia, szansa na ustąpienie objawów spada już do zaledwie 6,9%.² Nie sposób jednak pominąć, że wyniki badań otwartych, oraz wnioski płynące z codziennej praktyki klinicznej są znacznie bardziej optymistyczne, zarówno dla leków przeciwdepresyjnych, jak i metody TMS.

Technologia terapii TMS jest wciąż rozwijana i doskonalona. Wskaźnik skuteczności na poziomie 58%³ w 2007 roku oraz 67%⁴ w 2010 roku może być niższy niż obecnie, szczególnie w przypadku zastosowania przyspieszonej terapii TMS. Skuteczność, wg badania przeprowadzonego w 2019 roku, wynosi w tym przypadku 90%⁴ (protokół SAINT). Wyniki kolejnego badania Stanford Neuromodulation Therapy (SNT): A Double-Blind Randomized Controlled Trial⁵, przeprowadzonego w 2021 roku, były nie mniej imponujące, a ostatecznie we wrześniu 2022 protokół SAINT uzyskał akredytację Amerykańskiej Agencji ds. Żywności i Leków (ang. United States Food and Drug Administration - FDA)

Warto również zauważyć, że wskaźnik remisji na poziomie 90% u pacjentów z depresją oporną na leczenie, stanowi prawie dwukrotność wskaźnika remisji terapii elektrowstrząsowej (~48%), uznawanej za złoty standard leczenia.⁶

Zwykle droższa opcja leczenia jest rezerwowana jako drugorzędowa. Dlatego początkowe badania nad TMS prowadzone w 2007 obejmowały pacjentów, którzy nie zareagowali na jeden lub więcej leków przeciwdepresyjnych. Z tego powodu FDA na podstawie dostępnych danych, zatwierdziła przezczaszkową stymulację magnetyczną, jako metodę leczenia depresji opornej na leczenie. Nie oznacza to jednak, że nie może być ona stosowana jako leczenie pierwszego wyboru.